دوبله در ایران هنر غریبی ست
- شناسه خبر: 4891
- تاریخ و زمان ارسال: 2 آبان 1402 ساعت 10:50
خبر خوش برای علاقه مندان به سینما به خصوص ژانر ترسناک اینکه شب گذشته (دوشنبه) فیلم تارعنکبوت با دوبله همزمان در پردیس سینمایی مهر کوهسنگی مشهد اکران شد و قرار است بار دیگر چهارشنبه شب در پردیس سینمایی اطلس و جمعه در انگاریوم دانشگاه فردوسی به نمایش درآید. تارعنکبوت فیلمی در ژانر دلهره آور (ترسناک) ساخت آمریکا در سال ۲۰۲۳ به کارگردانی ساموئل بودین است و نخستین تجربه کارگردانی او به شمار میرود. در این فیلم لیزی کاپلان، وودی نورمن، کلوپاترا کولمن و آنتونی استار ایفای نقش کردند. به همین بهانه با “سمیه سعیدی” مدیر دوبلاژ این پروژه هنری گفتگویی کوتاه داشتیم که در ادامه می خوانید؛
سمیه سعیدی که به گفته خودش اتفاقی وارد مسیر دوبله شده و از کشفهای محمد طهان، یکی از اساتید با سابقه دوبله مشهد می باشد، حدود ٨ سال است که در این حرفه فعال بوده و آثار سینمایی و همچنین سریالهای خارجی بسیاری را از طریق پلتفرمهای فیلیمو، نماوا و… برای مخاطب دوبله کرده است. وی درباره دوبله همزمان می گوید: وقتی مراحل دوبله در استودیو ضبط میشود، گوینده پشت میکروفون مینشیند، صحنه برایش توضیح داده میشود و حتی شاید یکی دوبار آن سکانس را ببیند. روی برگه علامت میزند؛ آکسان ها، مکث ها و … و بعد میرود برای ضبط که اگر سکانسی را خراب کند، دوباره میگیرند یا مکس میخورد ادامه آن را می گیرند. ولی در دوبله همزمان شما فرصت اشتباه ندارید چون جلوی چشم مخاطب هستید و باید همانجا با صدای فضا که یکی سرفه میکند یکی بسته چیپس باز میکند و همه در رفت و آمدند، توانایی و مهارتتان آنقدر باشد که بتوانید تمرکز کنید و درست سر جای شروع شدن دیالوگ باآن شروع کنید و با همان تمام کنید و جاهایی که مکث دارد مکث کنید. اگر ری اکشنی دارد، سرفه ای میکند، عطسه ای میکند یا از جایش بلند میشود، همه اینها را در دیالوگها لحاظ کنید و در واقع یک کار مهارتی مثل تئاتر تحویل مخاطب می دهید که از حالت استودیویی در می آید. و خب جای مانور دارد هر کسی قادر به انجام این کار نیست به جرات می توانم بگویم در مشهد افراد معدودی از پس این کار به درستی برمیآیند. خیلی ها می روند پشت میکروفون و خطا دارند اما افراد کمی را میشناسم که این کار را استادانه انجام می دهند. این قسمت کار برای مخاطب خیلی جذاب است چون تا قبل از آن صدای شما را از پشت پرده نقره ای می شنیده و تصویری می دیده که مثلا یک خانم خارجی یک آقای خارجی و … ولی حالا به عنوان مثال می بیند که یک خانم به جای یک پسربچه صحبت میکند که اصلا شباهتی به آن کارکتر ندارد. این برای مخاطب جاذبه دارد و آن را به سینما میکشاند تا ببیند صداهایی که می شنود صاحبانش چه کسانی هستند.
از ایشان پرسیدیم که آیا این حقیقت دارد که دوبله فیلم های چینی و کره ای قدری سخت تر از سایر فیلمهای خارجی است؟ که اینگونه پاسخ داد: بله واقعا خیلی سخت تر است چون کرهای ها و چینیها لحن های خیلی خاصی دارند. کلمات، کشش های آوایی خاصی دارد. مثلا یک کلمه کوچک گفته می شود یک “یا” گفته ولی شما میبینید که چند لحظه کشش دارد که پر کردن آن کمی سخت است. هنرپیشه لب نمیزند اما صدا دارد و روی لحن گوینده هم تاثیر میگذارد، چون یک آهنگ غریبی در گوش ات می شنوی ولی باید چیز دیگری ادا کنی که این یک مقدار کار را پیچیده میکند. البته در نهایت وقتی شما به اندازه کافی مهارت پیدا میکنید این هم مانع چندان سختی نیست و فقط در شروع قدری سخت است.
سمیه سعیدی درباره افت کیفیت دوبله نسبت به سالهای طلایی دوبله ایران گفت: این برای من خوشایند نیست که به عنوان یک دوبلور بخواهم به آن اعتراف کنم ولی در کل باید بگویم دوبله رو به زوال است. بنا بر دلایلی؛ یکی اینکه همه دارند زبان خارجی را فرا میگیرند. موضوع دیگر علاقه مردم به دیدن فیلم اورجینال است چون ما در ایران حذفیات داریم و مخاطبان زیادی ترجیح میدهند فیلم را کامل ببینند. از طرفی اساتیدی بوده اند که صدایشان برند شده، برای مردم خاطره شده و خب یک به یک بخاطر کهولت سن از کار کناره گرفته اند یا به رحمت خدا رفته اند. ذهن مخاطب خیلی وقت ها صداهای جدید را نمیپذیرد مثلا کسی تا دیروز به جای جان ویک دیالوگ میگفته و الان پیر شده است، وقتی فرد جدیدی به جای او میآید مخاطب او را پس میزند چون به آن صدا روی این هنرپیشه عادت کرده است. اینها یک مقدار کار دوبله را سخت میکند و بعد هم که دیگر هوش مصنوعی و … اضافه شده که طبیعتا رفته رفته دوبله از آن قالب قدیمی اش خارج میشود. اما چیزی که من در این سالها در مشهد دیده ام اینکه علاقه مندان به هنر دوبله خیلی زیاد هستند و ما بانک صدایی فوقالعاده قوی و قابل اتکایی در همین شهر مشهد داریم. به جرات میتوانم بگویم بعد از تهران ما یکی از قوی ترین و قدرترین شهرها در زمینه دوبله هستیم و فقط این وسط جای کمی اتحاد و همدلی خالیست وگرنه صداها همه زیباست تواناییها اکثرا بالاست اما به دلیل اینکه آن اتحاد شکل نگرفته نمیشود خیلی روی آن مانور داد.
بحث دیگری که باید به آن بپردازم بحث زمان است. در حال حاضر دوبله فیلم با درآمد حداقلی انجام میشود و نمیشود که به عنوان یک شغل خیلی به آن اتکا کرد. حالا کسانی که میآیند استودیو میزنند و میخواهند کار کنند میبینند از لحاظ مالی مقرون به صرفه نیست که یک فیلم را بخواهند ۴ روزه یا ۵ روزه جمع کنند. بنابراین میآیند ۲۴ ساعته یا نهایتا ۲ روزه آن را جمع میکنند که طبیعتا در کیفیت کار تاثیر زیادی خواهد گذاشت. ولی خب بیشتر از این هم توجیه مالی برایشان ندارد که بخواهند مثلا ۵ روز روی دوبله یک فیلم کار کنند و بعد یک مبلغ کم دریافت کنند که بین عوامل توزیع کنند و معمولا مبلغ ناچیزی سهم عوامل کار میشود. بعضی ها الان دارند سری کاری میکنند یعنی کارها را میگیرند و فقط صدا روی آن میگذارند و خیلی وقتها انتخاب صداها اشتباه است و بعضی وقتها بازیها کم و غلط است یا سینک نیست. ولی خب بیش از این هم برایشان توجیه مالی ندارد. در کل باید گفت متاسفانه دوبله در ایران هنر غریبی است. اغلب اوقات دستمزدها آنقدر پایین است که فقط چند گوینده اول دستمزد میگیرند. شما میبینید که کاری مثلا ۳۰ گوینده دارد ولی فقط ۵ نفر دستمزد گرفته اند. من خودم سالها رایگان گویندگی می کردم. رلهای طولانی در سریالهای مختلف می گفتم ولی بابتش دستمزدی دریافت نمی کردم چون برای آن استودیو و مدیر دوبلاژ چیزی باقی نمانده بود که بخواهد به من بدهد ولی من عاشق این کار بودم و انجامش می دادم.
گفتگو کننده: علی روغنگران